De toekomst is ambitieus!

De term “erfgoed” wordt vaak geassocieerd met historische bouwwerken met of zonder hun omgeving , maar ook groen erfgoed begint als term meer bekend te worden. Historische landgoederen en buitenplaatsen vallen hier bijv. onder. In 2015 kreeg Thijsse’s Hof de status van rijksmonument. Dat het arboretum groen erfgoed is, behoeft wellicht weinig uitleg, maar er zit meer onder het oppervlak. De componenten van groen erfgoed die vaak de aandacht krijgen bij het beheer zijn de tuinarchitectonische en/of landschappelijke aanleg en de samenstelling van de beplanting. Herstel daarvan gaat meestal gepaard met de aanschaf van vervangend plantmateriaal dat zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke soorten komt. Een beuk kan vervangen worden door eenzelfde soort beuk, die ergens wordt aangeschaft. Spannender wordt het al als van de oorspronkelijke beplanting bekend is welke specifieke cultivars (selecties) zijn gebruikt. Het zoeken naar vervangers of de identieke cultivars vereist al een wat grotere inspanning. Vaak blijkt dat cultivars uit een ver verleden niet meer of moeilijk vindbaar zijn.
De arboretumcollectie is juist uniek om zijn hoge gehalte historische cultivars van veel boom- en struiksoorten. Ook staan in de collectie nog de oorspronkelijke moederplanten van waaruit unieke “Gimborn”-cultivars de handel in zijn gegaan. De collectie is daarmee genetisch erfgoed. Het behoud van genetisch erfgoed is iets wat in Nederland vooral bekend is uit de wereld van historische fruit- en groenterassen, maar op het niveau van behoud van landschappelijk en stedelijke beplanting staat dit nog in de kinderschoenen. Arboreta kunnen uitstekende “genenpools” zijn voor deze doelstelling. Behoud van dergelijke historische genenpools is daarom hoog nodig en het Von Gimborn Arboretum zal dan ook initiatieven ondernemen om dit doel in samenwerking met andere belanghebbenden verder te ontwikkelen.

Het op de toekomst gerichte beheer van de collectie kent een aantal componenten. Die componenten zijn voortgekomen uit een z.g. “rationalisering” van de collectie, ofwel een kritische kijk op de kwaliteit van onderdelen van de collectie en dit gerelateerd aan de functies ervan. Als het gaat om genetisch behoud zijn bijv. veel van de naaldbomen-/conifeercultivars van grote waarde. Von Gimborn kocht ze aan in de eerste helft van de vorige eeuw en velen daarvan zijn vrijwel onvindbaar geworden in de handel. Van veel van deze bijzondere historische typen is nog maar EEN exemplaar in de collectie aanwezig. Zij worden vanaf nu vermeerderd door stek (want alleen zo blijft de genetische informatie van de nakomelingen identiek aan de ouderplanten). Een ander aandachtspunt vormen de zwaartepuntcollecties (link naar die pagina). De analyse toonde aan dat twee daarvan (sering en magnolia) niet meer voldoen aan de eisen daarvoor (link naar SNP-site). Oorzaken daarvan zijn bijv. de moeilijke verkrijgbaarheid van relevant nieuw materiaal, het bestaan van betere collecties elders en de ongunstige groeivoorwaarden in het arboretum (vrij arme zandgrond). Dergelijke collectieonderdelen zullen wat minder aandacht krijgen in termen van uitbreiding, wat weer wel geldt voor de overige zwaartepunten.
Ten slotte is de collectie ook simpelweg de aankleding van het arboretum en vormt de basis van de overige biodiversiteit en de beleving ervan door de bezoekers. Hier geldt dan dat collectieonderdelen worden beoordeeld op hun rol in dat aandachtsveld. Zaken als monumentaliteit, esthetiek, sfeerbepaling, zichtbaarheid, biodiversiteitswaarde etc. krijgen daarom in het beleid volle aandacht.

Over de inrichting van het arboretum heeft de stichting een vrij concreet beeld. Achterliggende gedachte is en blijft het behoud en de bestendiging van de toekomst. Deze doelstellingen vragen om aanpassingen van de inrichting en die zijn verwoord in een z.g. Projectenboek. Inmiddels is de tweede versie (2014-2018) daarvan beschikbaar. Uit de vorige editie (2010-2014) werden heel veel projecten verwezenlijkt (met behulp van partners [link naar partners]). Deze zijn ter informatie opgenomen in het projectboek. Daarnaast is er een hoofdstuk over projecten die nog niet tot uitvoering kwamen en nieuwe wensen. Naast inzicht in de plannen voor de toekomst, is het boek ook een uitnodiging om partner te worden in de uitvoering ervan. Mocht u interesse hebben in het helpen realiseren van een project, dan kunt u contact opnemen met directeur Wilbert Hetterscheid op directie@bomenmuseum.nl.